Szczeliny dylatacyjne
W ścianach murowanych wykonanych w systemie KB-BLOK trzeba przewidzieć szczeliny dylatacyjne. Ich zadaniem jest ograniczenie naprężeń powstających w wyniku kurczenia się bloczków betonowych, zaprawy i ewentualnego betonu w bloczkach. Szczeliny dylatacyjne są w zasadzie pionowymi elementami oddzielającymi, które umieszcza się w miejscach, gdzie można spodziewać się koncentracji naprężeń. Dylatacje umożliwiają wzdłużne przesunięcie ściany.
Szczeliny dylatacyjne są szczególnie potrzebne w ścianach licowych, gdzie ewentualne pęknięcia mogą zniszczyć wygląd ściany. Pęknięcia w wyniku skurczu muru betonowego są raczej wadą estetyczną niż konstrukcyjną. W odpowiednio poziomo usztywnionych ścianach nie ma potrzeby wykonywania dylatacji, ponieważ wzmocnienie w skuteczny sposób redukuje szerokość pęknięć powstających w wyniku kurczenia się materiału.
Dylatacje, o których mowa w tym rozdziale, rozwiązują problem zmian objętościowych muru betonowego (kurczenie się, rozszerzalność cieplna i pod wpływem wilgoci). Dylatacje z punktu widzenia statyki (nierówne osiadanie podłoża, różne systemy konstrukcyjne, itd.) nie są przedmiotem tego rozdziału. Rozwiązuje się je osobno na podstawie analizy konstrukcji budynku. Jednak zawsze trzeba uwzględnić i dostosować wymagania dotyczące zarówno statycznych szczelin dylatacyjnych, jak i dylatacji na potrzeby zmian objętościowych.
Umieszczenie szczelin dylatacyjnych
Dylatacje wykonuje się w miejscach, w których można spodziewać się zmian objętościowych w wyniku kurczenia lub zmian temperatury.
Dylatacje wykonuje się w szczególności:
- W miejscu zmiany wysokości ściany.
- W miejscu zmiany grubości ściany, np. w miejscu łączenia ściany z pilastrem.
- Wokół otworów okiennych i drzwiowych. Jeżeli szerokość otworu wynosi do 1,8 m, wykonuje się szczelinę dylatacyjną tylko z jednej strony otworu. Jeżeli szerokość otworu wynosi mniej niż 1,8 m, wykonuje się szczelinę dylatacyjną po obu stronach otworu - por. rys. 1. Jeżeli wokół otworów (na dole, na górze i po bokach) wykona się odpowiednie wzmocnienie, dylatacje nie są konieczne.
- W ścianach kończących się narożnikiem lub ściana prostopadłą dylatacje wykonuje się w odległości równej połowie maks. odległości dylatacji (tutaj maksymalna odległość dylatacji jest oznaczona literą „L”).
Ściany, które nie mają otworów ani innych miejsc koncentracji naprężeń (zwłaszcza zmiany wysokości ściany, pilastry itd.), podzieli się za pomocą dylatacji na serię samodzielnych paneli. Maksymalna odległość dylatacji w poziomie wynosi tyle, ile mniejsza z poniższych wartości:
L = 1,5 . h
h = wysokość ściany,
lub L = 7,4 m
Typowe umieszczenie szczelin dylatacyjnych pokazano na rysunku.
Konstrukcja szczelin dylatacyjnych
Szczegółowe rozwiązanie szczelin dylatacyjnych widać na rysunku. Szczelina pozwala na swobodne wzdłużne przesunięcie, ale w niektórych przypadkach musi ona także przenosić siły ścinające w płaszczyźnie ściany lub prostopadle do ściany. Standardowa dylatacja przenosząca siły ścinające jest pokazana na rys. 3.3. Nazywa się ją „prętowa szczelina dylatacyjna”, jest wzmocniona równymi prętami zbrojeniowymi, które biegną przez szczelinę i przenoszą siły ścinania. Pręty te trzeba nasmarować smarem lub ułożyć w plastikowej osłonie, aby zredukować ich wiązanie z zaprawą lub wypełnieniem betonowym i pozwolić w ten sposób na wzdłużne przesunięcie ściany.
Wzmocnienie, które nie jest uzasadnione względami statyki, takie jak np. poziome wzmocnienie konstrukcyjne szczelin w celu eliminacji pęknięć w murze, musi być w miejscu dylatacji przerwane, w innym przypadku ograniczałoby przesunięcie w poziomie. Statyczne wzmocnienie poziome, np. wzmocnienie wieńców na poziomie konstrukcji stropu, biegnie bez przerwy przez szczeliny dylatacyjne.
Jeżeli betonową ścianę systemu KB-BLOK obkłada się jakimś materiałem, należy przestrzegać następujących zasad:
- Jeżeli okładzina jest trwale połączona z murowaną betonową ścianą (np. płytki położone bezpośrednio na ścianę betonową), dylatacje muszą przebiegać także w okładzinie, w tych samych miejscach, jak w ścianie.
- Jeżeli okładzina jest połączona elastycznie z murowaną betonową ścianą (np. zewnętrzna ściana licowa z bloczków KB-BLOK połączona klamrami metalowymi do ściany nośnej), szczeliny dylatacyjne ściany nośnej nie muszą prowadzić również przez ścianę licową. Ściana licowa z bloczków KB-BLOK musi jednak mieć swoje szczeliny dylatacyjne wykonane według tych samych zasad, które dotyczą ściany nośnej.
- Jeżeli ściana z systemu KB-BLOK jest otynkowana lub tynk jest nanoszony bezpośrednio na ściany, szczeliny dylatacyjne muru muszą znaleźć się również na tynku.
